เคมีบำบัด คือ วิธีการรักษามะเร็งโดยการใช้ยาต้านโรคมะเร็ง ในการทำลายหรือควบคุมเซลมะเร็ง มะเร็งบางชนิดตอบสนองต่อการรักษาทางเคมีบำบัดดีจนสามารถทำให้ผู้ป่วยหายจากโรคมะเร็งได้ มะเร็งบางชนิดจะมีการตอบสนองต่อการรักษาทางเคมีบำบัดต่อเมื่อใช้ในการรักษาร่วมกับการผ่าตัดและการฉายรังสี โดยมีจุดหมายเพื่อกำจัดเซลมะเร็งที่ยังหลงเหลืออยู่ภายในร่างกายโดยเฉพาะในเลือด และทางเดินน้ำเหลือง ยารักษาโรคมะเร็งมีหลายชนิดค่ะ การเลือกใช้ก็จะขึ้นอยู่กับการตอบสนองของเซลมะเร็ง อาจจะใช้เป็นขนานเดียวหรือรวมกันหลาย ๆ ขนานก็ได้ ยาที่ใช้ในการรักษาโรคมะเร็งนี้มีผลต่อการเจริญเติบโตของเซล ทั้งที่เป็นเซลปกติและเซลมะเร็ง ดังนั้น ยาจำพวกนี้จึงมีผลข้างเคียงต่อผู้ป่วยด้วยค่ะ ผลข้างเคียงของยาเคมีบำบัดที่พบบ่อย คือ อาการคลื่นไส้และอาเจียน อาจเกิดภายใน 1 – 6 ชั่วโมง หลังจากได้รับยา และส่วนใหญ่จะหายภายใน 36 ชั่วโมง ไข้ หนาวสั่น อาจเกิดหลังจากให้ยาเคมีบำบัดทันทีถึง 6 ชั่วโมง และจะสิ้นสุดภายใน 24 ชั่วโมง อาการอ่อนเพลียไม่มีแรง อาจนานถึง 1 สัปดาห์ หรือนานกว่านี้ ผมร่วง ซึ่งอาจเริ่มช่วงหลังจากให้ยาไปแล้ว 2 – 3 สัปดาห์ มีความผิดปกติของเลือด ซึ่งอาจทำให้เกิดเลือดออกง่าย และมีโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อง่าย เกิดแผลในเยื่อบุช่องปาก มีความผิดปกติของระบบทางเดินอาหาร เช่น ท้องเสีย ข้อแนะนำต่อผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยเคมีบำบัด มีดังนี้ค่ะ ควรรับประทานอาหารที่ไม่ร้อนจัด ถ้าผู้ป่วยมีอาการคลื่นไส้ ควรดื่มเครื่องดื่มประเภทเหลวใสเย็น เช่น น้ำส้ม น้ำขิง วุ้น หรือเยลลี่ น้ำมะนาว โคลา น้ำชา โดยการจิบทีละน้อยแต่บ่อย ๆ ไม่ควรดื่มเครื่องดื่มประเภทนม อาหารประเภทขนมปังกรอบ ขนมปังแถวก็ใช้ได้ดี ควรรับประทานทีละน้อยเพื่อทำให้กระเพาะอาหารไม่พองตัวมากเกินไป ทำให้ไปกระตุ้นอาการคลื่นไส้อาเจียนมากขึ้น ควรงดเว้นอาหารเผ็ดจัด เค็มจัด มันจัด อาหารที่มีกลิ่น ควรรับประทานอาหารที่ปรุงสุกแล้ว เพื่อป้องกันการติดเชื้อจากอาหาร พยายามหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหาร 1 – 2 ชั่วโมง ก่อนการให้ยาเคมีบำบัด ผ่อนคลายอารมณ์ด้วยการฟังเพลง ดูรายการโทรทัศน์ อ่านหนังสือที่ชอบ พูดคุยเพื่อลดความเครียด กรณีที่มีผมร่วงมากนั้น อาจจะใช้ผมปลอม และเมื่อเสร็จสิ้นการรักษาแล้ว ผมจะขึ้นใหม่เหมือนเดิม หรืออาจดูดีกว่าเดิมก็ได้ กรณีที่มีเลือดออกง่าย ให้ระวังอุบัติเหตุของมีคมต่าง ๆ ผู้ป่วยชายควรงดการโกนหนวด ผู้ป่วยหญิง ควรงดการทำเล็บ ดูแลสุขภาพปากด้วยการทำความสะอาดปาก และฟันด้วยแปรงสีฟันขนนิ่ม ๆ แปรงฟันเบา ๆ หรือ ใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำยาพันนิ้วมือเช็ดปากและฟัน, บ้วนปากบ่อย ๆ ด้วยน้ำยาบ้วนปาก หรือน้ำเกลือ หากเกิดอาการท้องเสีย ให้งดอาหารทางปาก หรือรับประทานอาหารอ่อน เช่น ข้าวต้ม โจ๊ก งดผักสด ผลไม้ที่รับประทานทั้งเปลือก เมื่อมีเม็ดเลือดขาวต่ำจากการได้รับยาเคมีบำบัด ถ้าปฏิบัติตัวดังกล่าวแล้ว อาการต่าง ๆ ยังไม่ดีขึ้น ควรไปพบแพทย์เพื่อให้การรักษาเพิ่มเติมค่ะ ------------------------------